Bệnh gút là bệnh viêm khớp do vi tinh thể, đặc trưng bởi những đợt viêm khớp cấp tái phát, có lắng đọng tinh thể muối urat natri trong các mô, gây ra do tăng acid uric trong máu. Đây là bệnh do rối loạn chuyển hóa nhân purin, thuộc nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa.
- Nguyên nhân
Chia làm hai loại gút nguyên phát (đa số các trường hợp) và gút thứ phát.
a) Nguyên phát
Chưa rõ nguyên nhân, chế độ ăn thực phẩm có chứa nhiều purin như: gan, thận, tôm, cua, lòng đỏ trứng, nấm… được xem là làm nặng thêm bệnh. Gặp 95% ở nam giới, độ tuổi thường gặp là 30-60 tuổi.
b) Thứ phát
Một số hiếm do các rối loạn về gen (nguyên nhân di truyền). Ngoài ra có thể do tăng sản xuất acid uric hoặc giảm đào thải acid uric hoặc cả hai, cụ thể:
– Suy thận nói riêng và các bệnh lý làm giảm độ thanh lọc acid uric của cầu thận nói chung
– Các bệnh về máu: bệnh bạch cầu cấp.
– Dùng thuốc lợi tiểu như Furosemid, Thiazid, Acetazolamid…
– Sử dụng các thuốc ức chế tế bào để điều trị các bệnh ác tính; thuốc chống lao (éthambutol, pyrazinamid…
Các yếu tố nguy cơ của bệnh là tăng huyết áp, béo phì và hội chứng chuyển hóa, tăng insulin máu và sự đề kháng insulin, uống nhiều rượu.
Bệnh gout gồm 2 thể cấp tính và mạn tính
Bệnh gout có biểu hiện khá đặc trưng, gồm 2 thể cấp tính và mạn tính, dưới đây là một số biểu hiện của bệnh gout nên chú ý để nhận biết bệnh dễ dàng hơn, tránh được các biến chứng nguy hiểm khi phát hiện bệnh muộn:
Biểu hiện của cơn gout cấp:
– Trong cơn gout cấp có thể có sốt vừa hoặc nhẹ.
– Viêm khớp với biểu hiện: sưng to, đỏ, phù nề, căng bóng, nóng, đau dữ dội và ngày càng tăng, va chạm nhẹ cũng rất đau, thường là khớp chi dưới như khớp bàn ngón chân cái (hơn 50% các trường hợp), khớp cổ chân, khớp gối… Lúc đầu chỉ viêm một khớp sau đó có thể viêm nhiều khớp.
– Các dấu hiệu viêm có thể kéo dài nhiều ngày, thường từ 5-7 ngày rồi các dấu hiệu viêm giảm dần: đỡ đau, đỡ nề, bớt đỏ. Hết cơn, khớp trở lại hoàn toàn bình thường.
– Cơn gout cấp dễ tái phát có thể sau vài tuần, vài tháng, có khi hơn 10 năm.
– Bên cạnh đó có thể gặp thể nhẹ biểu hiện kín đáo, đau ít, dễ bị bỏ qua.
Biểu hiện của gout mạn tính:
Sau 10-20 năm, bệnh chuyển sang giai đoạn mạn tính. Ở một số người, bệnh không qua giai đoạn cấp tính mà cứ từ từ, âm ỉ rồi diễn biến thành mạn tính.
– Quanh các khớp nổi lên nhiều u cục còn gọi là hạt Tôphi: thường thấy trên sụn vành tai rồi đến khuỷu tay, ngón chân cái, gót chân, mu bàn chân, gân Achille…
– Khớp bị cứng, đau, có thể sưng to, hạn chế vận động.
2. Biến chứng bệnh gout
Nếu không được điều trị đúng hoặc có bệnh mà không được điều trị, bệnh nhân bị bệnh gout phải đối diện với nhiều biến chứng nguy hiểm như:
– Tổn thương xương khớp: người bệnh gout có nguy cơ bị hủy hoại khớp, đầu xương làm cho bệnh nhân bị tàn phế.
– Các hạt Tôphi bị loét vỡ, khiến vi khuẩn xâm nhập vào trong khớp gây viêm khớp nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết.
– Nồng độ Axid uric trong máu tăng cao và được đào thải qua đường nước tiểu là điều kiện thuận lợi để muối Urat lắng đọng tại hệ thống dẫn niệu gây sỏi thận, lâu ngày có thể dẫn tới suy thận.
– Các nguy cơ bị tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim…
– Sử dụng nhiều thuốc trong quá trình điều trị bệnh gout cũng có thể gây nên tai biến, tổn thương nhiều cơ quan như máu, thận, tiêu hóa, dị ứng…
3. Khuyến cáo trong chế độ ăn uống và sinh hoạt của người bị gout
Gout là một căn bệnh nguy hiểm và ngày càng phổ biến với những biến chứng khó lường, chính vì vậy, ngay khi phát hiện dấu hiệu của bệnh cần đến cơ sở y tế khám để có biện pháp chữa trị phù hợp và hiệu quả. Đồng thời người bệnh cần chủ động có chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lí để hạn chế tình trạng bệnh nặng hơn, hỗ trợ cho việc điều trị bệnh như:
– Không ăn thức ăn nhiều Purin: nhằm giảm lượng Acid uric để không bị tích lũy thành tinh thể ở các khớp và các tổ chức mềm. Chính vì thế, cần hạn chế ăn phủ tạng động vật như: gan, lòng, cật, tim, tiết; cá trích, cá mòi, trứng cá; thịt đỏ, thịt muối; phô mai; cua; tôm… và một số thực phẩm thực vật có hàm lượng Purin tương đối cao như nấm, đậu, hạt các loại.
– Tuyệt đối không sử dụng rượu, bia, đồ uống có cồn, thuốc lá và chất kích thích trong khi điều trị bệnh gout vì làm suy giảm chức năng hoạt động của gan, thận, gây mất cân bằng trong chuyển hóa Acid uric trong cơ thể.
– Uống nhiều nước mỗi ngày (tối thiểu 2,5 đến 3 lít nước) để tăng cường hoạt động của hệ bài tiết, thải độc tố ra ngoài cơ thể.
– Duy trì cân nặng hợp lý để giảm lượng Acid urid trong máu và giảm sức nặng chịu đựng của các khớp.
– Tuyệt đối không nên nhịn đói vì làm nồng độ Acid urid trong máu tăng nhanh, nên ăn nhiều bữa một ngày và trong thực đơn bổ sung thêm nhiều rau quả tươi.
– Thường xuyên vận động nhẹ nhàng để tăng độ dẻo dai của các khớp giúp hỗ trợ điều trị bệnh gout hiệu quả.
Người đã mắc bệnh gout cần tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ trong ăn uống, sinh hoạt và dùng thuốc. Tuy nhiên việc phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh, một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học hợp lý, thời khóa biểu luyện tập thể dục thể thao đều đặn và uống đủ nước mỗi ngày luôn là biện pháp phòng và nâng cao sức khỏe tốt nhất.
Tổng hợp Tuyết Trinh
